تدابیرقاعدگی

قاعدگی منظم از دیدگاه طب سنتی

در طب سنتی، قاعدگی خود یکی از روش‌های دفع فضولات و مواد زائد بدن است که اگر به درستی انجام شود، علاوه بر سلامت بدن، در ایجاد یک نسل سالم نقش موثری خواهد داشت.

اما سبک زندگی صحیح برای داشتن یک قاعدگی طبیعی شامل چه مواردی است؟

۱) رعایت بهداشت فردی:

رعایت بهداشت فردی در زمان قاعدگی از اهمیت بالایی برخوردار است و چند نکته سالم را شامل می‌شود.
از پدهای بهداشتی و تمیز استفاده شود و هر ۴ تا ۶ ساعت پد حتی با وجود پر نشدن تعویض گردد (چون به عاملی برای عفونت بدل می‌شود).
در اوایل قاعدگی و در زمان اوج خونریزی از لباس‌هایی استفاده گردد که کمر، شکم، باسن و پاها را به خوبی پوشانده و گرم نگه دارد، به خصوص خانم‌هایی که درد قاعدگی دارند.
از لباس‌های نخی و غیرپلاستیکی استفاده شود.
از پوشیدن لباس‌های تنگ مانند جین‌های تنگ، لگ‌ها و … خودداری شود.
لباس‌های کوتاه نپوشید، شکم و کمر و پاهای شما در معرض باد کولر نباشد.
با آب سرد خودتان را نشویید.
حدالامکان به جای دستمال کاغذی از یک پارچه نخی تمیز برای خشک کردن خود در دستشویی استفاده کنید.

۲) رعایت نکات منطبق با محل زندگی
از آنجایی که امروز کف اکثر خانه‌ها سرامیک و سنگ و …می‌باشد، رعایت نکات زیر چه در زمان قاعدگی و چه غیر از آن بسیار ضروری است:

پرهیز از نشستن روی سنگ و سرامیک و محل‌های سرد و مرطوب در منزل
راه رفتن با پاپوش یا صندل بر روی سنگ و سرامیک به خصوص در ایام سرد سال

۳) رعایت نوع و میزان ورزش:
اگر خانمی در تمام سیکل قاعدگی (از زمان خونریزی فعلی تا زمان خونریزی بعدی) که هم دوران خونریزی و هم دوران پاکی را دربرمی‌گیرد متناسب با مزاج و شرایط و توان بدنی خود، ورزش منظم روزانه انجام دهد، اما در زمان خونریزی شدت و میزان ورزش را کم کند، یک سیکل قاعدگی منظم چه از نظر کیفی و کمی خواهد داشت. از طرفی ورزش افراطی و بیش از حد سنگین ممکن است منجر به اختلالات قاعدگی و یائسگی زودرس شوند.
مثلاً بانوانی که تنبلی تخمدان دارند یا فاصله قاعدگی آن‌ها طولانی است، عموماً کسانی هستند که ورزش در زندگی آن‌ها جایگاهی ندارد و عموماً دچار اضافه وزن و چاقی هستند. در حالی که ورزش متعادل روزانه به خیلی از این افراد کمک کرده و بازه قاعدگی آ‌‌نها منظم شده است.

۴) نوع تغذیه مصرفی:
مبحث تغذیه از دو جنبه قابل بررسی است این که چطوری غذا بخوریم و دوم این که چه غذاهایی بخوریم! پس رعایت آداب غذاخوردن در زمان سیکل قاعدگی (زمان خونریزی+زمان پاکی) بسیار واجد اهمیت است.
پس اگر غذای خوبی بخوریم اما ندانیم که آن غذا را چطوری بخوریم، به مشکل برخواهیم خورد و در نهایت چیز خوب و مفیدی تحویل بدن نخواهیم داد و نباید از آن انتظار سیکل قاعدگی منظم هم داشته باشیم، پس:

درهم خوری نکنید (سوپ و خورش و چلو کباب و … با هم خورده نشود)، یک نوع غذا را برای خوردن انتخاب کنید.
همراه غذا سالاد، ماست و نوشیدنی مصرف نکنید.
غذا را خوب بجوید تا به یک شیرابه قابل هضم بدل گردد؛ پس مرحله جویدن را حذف نکنید.

پرهیزات غذایی :
هر فردی باید در زمان سیکل قاعدگی خود براساس ویژگی‎های فردی و مزاجی خود غذاهای مناسبی را مصرف کند. پس رعایت نوع غذای مصرفی چه در زمان قاعدگی و چه قبل و بعد از آن، منجر به یک خونریزی منظم و طبیعی خواهد شد.

اما تمام بانوان حوالی قاعدگی یعنی پنج روز الی یک هفته قبل از قاعدگی تا بعد اتمام خونریزی ملزم به رعایت یک سری نکات هستند:

پرهیز از مصرف غذاهای کارخانه‌ای: مواد غذایی کنسرو شده، فست فودها، انواع سس‌ها، نوشابه و دلستر.
پرهیز از مصرف غذاهای مولد خون غلیظ: لازانیا و ماکارونی، خیار و گوجه، ماهی، ماست.
پرهیز از مصرف چاشنی‌های ترش در غذاها و کلاً پرهیز از ترشیجات، میوه‌های ترش، سرکه، لواشک‌های ترش.
پرهیز از مواد غذایی شور و ادویه‌جات تند.
پرهیز از مصرف غذاهای نفاخ مثل حبوبات و سبزی خوردن و سبزی های خام.
پرهیز از مصرف غذاهایی با مزاج سرد.
پرهیز از خوردن غذاهای با هضم سنگین و غلیظ مثل کله پاچه، حلیم و… .
پرهیز از مصرف شکلات، قهوه، نسکافه، کاکائو.
پرهیز از غذاهای مولد سودای غیرطبیعی یا زیاد: گوشت گاو، غذای مانده، قارچ، عدس، بادنجان، کلم خام.

توصیه‌های غذایی:

مصرف میوه‌هایی چون گلابی، سیب، انجیر، به پخته.
مصرف بادام پوست کنده (بادام را در آب‌جوش بریزید تا پوست آن جدا شود)، مویز به عنوان میان وعده
مصرف غذاهایی با هضم آسان مثل زرده تخم‌مرغ نیم برشت، آبگوشت یاده بدون چربی با گوشت گوسفند یا بلدرچین
مصرف نوشیدنی‌هایی چون آب هویج، آب زردک، آب سیب و شیر بادام.
اگر از درد قاعدگی رنج می‌برید، حتماً چند روز قبل از قاعدگی از زردک یا هویج (به صورت پخته، مربا کم شیرین) استفاده کنید.
زنانی که قاعدگی خود را عقب می‌اندازند، بهتر است که «به» را در رژیم غذایی خود قرار دهند (مربای به، رب به، خورش به)؛ مصرف «به» پیش از غذا باعث یبوست است ولی پس از غذا می‏‌تواند باعث برطرف شدن یبوست ‏شود.

۵) رعایت اصول خوابیدن:
همانطور که در بالا اشاره شد، سیکل قاعدگی طبیعی نتیجه ارتباطات، تعاملات و سلامت اعضایی مثل مغز، تخمدان، رحم و کبد است که یک ارتباط هورمونی ریز و دقیق بین این چرخه تعاملاتی برقرار است و در واقع سیکلی است که تحت تأثیرهورمون‌ها قرار دارد.
و خواب شبانه جز مواردی است که روی سیستم هورمونی، به شدت تأثیرگذار است، پس کسانی که خواهان سیکل قاعدگی منظم هستند، باید به مقوله خواب خود بسیار اهمیت دهند. چون خواب خوب به بازدهی و رفرش شدن بدن کمک شایانی می‌کند و پیامد آن داشتن بدنی سالم، تعاملات موثر و در نتیجه قاعدگی منظم و طبیعی است.
در مبحث خوابیدن، تنها مدت زمان خوابیدن مثلاً ۸ ساعت کفایت نمی‌کند بلکه زمان خوابیدن هم بسیار اهمیت دارد. پس:

بهترین زمان خواب ۱۰ الی ۱۱ تا ۶ و ۷ صبح است و خواب روز باید از برنامه زندگی فرد بالغ تقریباً حذف شود مگر در صورت خستگی آن هم به مدت یک ربع الی ۲۰ دقیقه.

۶) کنترل حالات روحی و روانی:
حالات روحی و روانی بانوان در داشتن یک سیکل قاعدگی طبیعی بسیار مهم است. و به تجربه ثابت شده زمانی که خانم‌ها دچار استرس و اضطراب و عصبانیت می‎شوند در آن زمان سیکل قاعدگی نامنظمی را هم تجربه‌ می‎کنند، ویژگی‌های کمی و کیفی خون قاعدگی آن‌ها تغییر می‎یابد و ….پس بهتر است:

حالات روحی و روانی اعتدال داشته باشد و خانم‌ها در این زمان از استرس، غم و ناراحتی به دور باشند.
حال روحی مناسب به کاهش علائم قاعدگی از جمله درد شکم و سردرد نیز کمک می‌کن

عکس‌العمل خود به کنش‌های محیطی را کنترل کنیم
عده‌ای نیز قبل قاعدگی دچار اختلالات خلقی، پرخاشگری و افسردگی می‎گردند که باید این شرایط را مدیریت کنند و تدابیر لازمه را جهت کنترل آن به کار ببندند.
در واقع عوامل ناراحت کننده محیطی همیشه در محیط وجود دارد و قابل تغییر نیست، بنابراین ما باید به خودمان یاد دهیم که عکس العمل مناسبی از خود بروز دهیم، زیادی ناراحت نشویم، زیادی غصه نخوریم، زیادی دچار استرس و هم و غم بیخود نشویم.
پس کسی که عکس‌العمل خود را به کنش‌های محیطی کنترل می‌کند، بالطبع از سیکل قاعدگی منظمی هم برخوردار خواهد بود.

۷) نداشتن یبوست و کیفیت دفع مزاج
یبوست عامل بسیار مهمی است که حتی به «ام الامراض» نیز لقب گرفته است و باید در زندگی روزمره عادت نشود، کسانی که یبوست مزاج دارند بیشتر دچار دردهای قاعدگی می‌شوند، بسیاری از دردهای قاعدگی با برطرف شدن یبوست مزاج بهبود پیدا می‌کند از جمله راهکارهای ساده و کم عوارض برای رفع یبوست عبارتند از:

انجیر را تازه استفاده کنید و در صورتی که در دسترس نیست هر شب شش عدد انجیر خشک را خیسانده و روزی سه بار نیم ساعت قبل از غذا دو عدد از آن را میل کنید.
هویج را بپزید و وسط صبحانه و شام میل کنید.
خاکشیر را در آب گرم خیسانده و صبحا ناشنا مصرف و نیم الی یک ساعت بعد از آن چیزی خورده نشود.
چرب کردن قسمت تحتانی شکم با روغن زیتون با کرچک نیز، اجابت مزاج را آسانتر می‌کند.

حمام کردن در زمان قاعدگی آری یا خیر؟
این اصل موجود است که چون حمام کردن نیز مانند قاعدگی نوعی دفع مواد زائد از بدن است و جزء استفراغات محسوب می‎شود، بهتر است دو دفع همزمان با هم رخ ندهد

تبصرات و تدابیر حمام کردن در زمان قاعدگی
حمام کردن در زمان قاعدگی تنها با رعایت شروط زیر مجاز است:

حمام در حد دوش گرفتن مختصر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای با آب ولرم رو به گرم باشد.
در اوایل و خصوصاً روز اول و دوم قاعدگی که خونریزی شدیدتر است این حمام بهتر است به روزهای بعد موکول شود.

نکته: در اوایل قاعدگی چون دهانه واژن‌ بیشتر از حد معمول باز است، منجر به جذب آب از طریق رحم شده (اصطلاح آب کشیدن) و فرد را مستعد عفونت به ویژه عفونت‌های رحمی می‌سازد. همچنین استحمام، به ویژه در روزهای اولیه قاعدگی، باعث افزایش میزان خونریزی نیز می‌شود.

در صورت سیکل قاعدگی منظم و مشخص بودن زمان قاعدگی، یک روز قبل از قاعدگی به حمام رفته که در روز اول به حمام احتیاجی پیدا نکنید.
ناحیه تناسلی زیاد شستشو داده نشود و از دوش واژینال پرهیز گردد.
از وان و جکوزی نیز استفاده نشود.